Nietoperze, jako zwierzęta w wielu przypadkach synantropijne, można stwierdzić w okresie rozrodu w siedliskach ludzkich. Prace budowlane lub remontowe w budynkach i innych strukturach antropogenicznych, które są zasiedlone przez nietoperze, lub które mogą potencjalnie stanowić siedlisko ich kolonii rozrodczych, mogą powodować płoszenie, nieumyślne zabijanie lub niszczenie siedlisk tych podlegających ochronie ścisłej zwierząt. Zgodnie ze stanowiskiem Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska każdy przypadek prac, skutkujący ograniczeniem dostępu chronionym gatunkom do miejsc ich regularnego występowania i rozrodu, kwalifikuje się jako niszczenie ostoi i siedliska gatunku, jest zatem naruszeniem zakazu z ustawy o ochronie przyrody.
Cel inwentaryzacji
Celem inwentaryzacji nietoperzy w miejscach ich rozrodu jest uniknięcie lub ograniczenie problemów związanych z realizacją przedsięwzięcia w sprzeczności z obowiązującymi w Polsce przepisami ochrony gatunkowej. Prace termomodernizacyjne należą do inwestycji, które w sposób szczególny wymagają przeprowadzenia inwentaryzacji przyrodniczej. Jest ona obligatoryjnie wymagana w odniesieniu do podmiotów, które zamierzają poprawić zarządzanie energią w budynkach użyteczności publicznej i uzyskać dofinansowanie w ramach programów poprawy efektywności energetycznej w sektorze publicznym i mieszkaniowym realizowanych przez samorządy województw w ramach regionalnych programów operacyjnych na lata 2014-2020 lub programu Systemu Zielonych Inwestycji (GIS – ang. Green Investment Scheme) realizowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Zakres inwentaryzacji
Inwentaryzacja chiropterologiczna w miejscu rozrodu polega na bezpośredniej kontroli przez doświadczonego chiropterologa wszystkich miejsc w budynku, które mogą stanowić potencjalne kryjówki nietoperzy. Sprawdzane są w szczególności stropodachy oraz szczeliny pomiędzy prefabrykowanymi elementami elewacji w budynkach z wielkiej płyty, a także nieużytkowane strychy, poddasza oraz wolne przestrzenie pomiędzy drewnianymi elewacjami w budynkach jednorodzinnych i gospodarczych. W przypadku problemów z dostępem do potencjalnych schronień, podczas inwentaryzacji wykorzystuje się również metody bioakustyczne polegające na rejestracji sygnałów echolokacyjnych emitowanych przez nietoperze podczas opuszczania kryjówek.
Zezwolenie na odstępstwa od zakazów
Opinia chiropterologiczna lub ekspertyza chiropterologiczna, będąca efektem przeprowadzonej inwentaryzacji, jest najczęściej elementem wniosku o wydanie zezwolenia na odstępstwa od zakazów w stosunku do gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną. Zawiera ona wyniki inwentaryzacji oraz ewentualne zalecania minimalizujące lub kompensujące negatywny wpływ inwestycji na nietoperze.
Zgodność z wytycznymi
Inwentaryzacja przyrodnicza oraz dokumentacja powstała w wyniku jej realizacji są wykonywane zgodnie z zaleceniami zawartymi w publikacji Docieplanie budynków w zgodzie z zasadami ochrony przyrody z 2009 roku.
Remontując budynek, w którym odbywają rozród nietoperze nie wystarczy poczekać z pracami budowlanymi, aż ssaki te opuszczą swoją kryjówkę i udadzą się na zimowiska. Prace remontowe należy tak przeprowadzić, aby po ich zakończeniu schronienie użytkowane przez nietoperze było dla nich nadal dostępne. Jeśli jest to jednak z przyczyn technicznych niemożliwe, należy zapewnić im w ramach rekompensaty siedlisko zastępcze.