Inwentaryzacja dendrologiczna to specjalistyczna usługa realizowanego przez naszego dendrologa, która polega na zgromadzeniu informacji na temat drzew i krzewów, występujących w badanym obszarze.

Na czym polega inwentaryzacja drzew i krzewów? 

Inwentaryzacja drzew i krzewów polega na określeniu przynależności gatunkowej drzew i krzewów rosnących w analizowanym terenie, dokonaniu pomiaru obwód pni drzew mierzonych na wysokości 5 i 130 cm oraz powierzchni rzutów poziomych krzewów, określeniu ich stanu fitosanitarnego, a także dokonaniu pomiaru ich położenia w wykorzystaniem odbiornika do nawigacji satelitarnej GNSS. W trakcie inwentaryzacji dokonuje się oględzin drzew i krzewów pod kątem ich zasiedlenia przez chronione gatunki grzybów, w tym porostów, roślin i zwierząt, w szczególności gatunków chrząszczy saproksylicznych, ptaków oraz nietoperzy.

Na czym polega inwentaryzacja roślin?

Kiedy jest wymagana inwentaryzacja dendrologiczna 

Inwentaryzacji dendrologicznej wymagają w szczególności drzewa, których obwody pni na wysokości 5 cm przekraczają wartości kwalifikujące je do usunięcie dopiero po uzyskaniu decyzji zezwalającej na usunięcie, zgodnie z obowiązującymi przepisami ustawy o ochronie przyrody, to jest 80 cm – w przypadku topoli, wierzby, klonu jesionolistnego i klonu srebrzystego, 65 cm – w przypadku kasztanowca zwyczajnego, robinii akacjowej i platanu klonolistnego oraz 50 cm – w przypadku pozostałych gatunków drzew, a także krzewy, których powierzchnie rzutów poziomych przekraczają wartości 25 m².

Zakres dokumentacji z inwentaryzacji drzew i krzewów 

W efekcie przeprowadzonej inwentaryzacji dendrologicznej powstaje raport zawierający zestawienie tabelaryczne stwierdzonych drzew i krzewów z określeniem ich przynależności gatunkowej, obwodów ich pni na wysokości 5 i 130 cm – w przypadku drzew lub powierzchni – w przypadku krzewów, stanu fitosanitarnego, informacji na temat zasiedlenia przez chronione gatunki grzybów, roślin i zwierząt oraz numerów działek ewidencyjnych, na których rośliny te rosną. W tabeli określa się również stawkę opłaty za usunięcie drzewa i krzewu zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 3 lipca 2017 r. w sprawie wysokości stawek opłat za usunięcie drzew i krzewów, wylicza się opłatę za ich usunięcie oraz określa się ewentualną podstawię prawną zwolnienia z opłaty. Co więcej, określa się liczbę nasadzeń zastępczych. Oprócz zestawienia tabelarycznego, raport zawiera także mapę tematyczną prezentującą rozmieszenie drzew i krzewów w badanym obszarze, na tle mapy zasadniczej, planu zagospodarowania terenu oraz ortofotomapy, a także mapę tematyczną prezentującą projekt nasadzeń zastępczych. Tę ostatnią mapę uzupełnia również projekt planu w postaci tabelarycznej zawierający wykaz gatunków drzew i krzewów proponowanych do nasadzeń, ich liczbę oraz ich minimalne wymiary.

Inwentaryzacja dendrologiczna jako element inwentaryzacji przyrodniczej 

Inwentaryzacja dendrologicznej jest elementem inwentaryzacji przyrodniczej, której efektem jest raport będący niezbędnym załącznikiem raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko.

Wyniki przeprowadzonej inwentaryzacji dendrologicznej są również nieodłącznym elementem wniosku o wydanie zezwolenia na usunięcie drzew lub krzewów (art. 83b ustawy z dnia z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody). Zezwolenie to jest niezbędne w przypadku, kiedy drzewa i krzewy kolidują z realizacją planowanego przedsięwzięcia i wymagają współcześniejszego wycięcia.

Inwentaryzacja dendrologiczna w parkach przydworskich

Inwentaryzacja dendrologiczna w parkach przydworskich

Przydworskie parki, zwykle wpisane do rejestru zabytków lub gminnej ewidencji zabytków, są obiektami wymagającymi szczególnego rozpoznania dendrologicznego z uwagi na ich walory przyrodnicze, krajobrazowe, kulturowe oraz historyczne, a także z uwagi na status ochronny, który został im nadany. Z tego powodu, obiekty objęte ochroną konserwatorską powinny mieć pełne rozpoznanie pod kątem gatunków drzew i krzewów, które rosną na terenach parkowych, ich rozmiarów i stanu fitosanitarnego oraz rozmieszczenia w przestrzeni. Inwentaryzacja dendrologiczna tych parków jest szczególnie istotna w przypadku prac rewitalizacyjnych planowanych w ich obrębie. W ramach tego typu inwentaryzacji każde drzewo i krzew jest oceniany pod kątem konieczności wykonania w jego obrębie cięć sanitarnych oraz pielęgnacyjnych, a także pod kątem zagrożeń, które martwe i zamierające rośliny, w szczególności drzewa, mogą stwarzać dla użytkowników parku. Zidentyfikowane ryzyka są podstawą do zaleceń wycięcia drzewa lub przeprowadzenia w jego obrębie zabiegów eliminujących zagrożenia dla ludzi. Kiedy drzewo jest ważne z przyrodniczego lub kulturowego punktu widzenia, np. jest ważne dla lokalnej społeczności, a jego zachowanie w dotychczasowej formie nie jest możliwe z uwagi na niebezpieczeństwa, które ono stwarza, w efekcie inwentaryzacji dendrologicznej proponuje się redukcję jego korony, pozostawiając często tylko pień. Wtedy drzewo zostaje na terenie parku w formie tzw. „świadka”, jako ślad po ważnych wydarzeniach historycznych lub istotne siedlisko lokalnej różnorodności biologicznej, w tym w szczególności miejsce występowania owadów związanych z martwym drewnem, tj. owadów saproksylicznych.

Celem inwentaryzacji dendrologicznej w przydworskich parkach jest m.in. udokumentowanie stanu drzewostanu przed rozpoczęciem planowanych prac rewitalizacyjnych. Dzięki zgromadzonej dokumentacji, prace projektowe z zakresu architektury krajobrazu, w tym dobór odpowiednich gatunków oraz odmian drzew i krzewów, a także odpowiednie ich rozmieszczenie w przestrzeni może być wykonanie z zachowaniem pierwotnego charakteru nasadzeń i oryginalną wizją projektanta parku.

Inwentaryzacja dendrologiczna w zabytkowych parkach umożliwia również wytypowanie drzew i krzewów, które zasługują na uznanie za pomniki przyrody, z uwagi na spełnienie przez nie kryteriów określonych w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 4 grudnia 2017 r. w sprawie kryteriów uznawania tworów przyrody żywej i nieożywionej za pomniki przyrody. Najczęściej praktykowanym kryterium w odniesieniu do drzew jest obwód pnia mierzony na wysokości 130 cm, który powinien być nie mniejszy niż:

  • 300 cm w przypadku buka zwyczajnego, dębu bezszypułkowego i szypułkowego, lipy, platana, topoli białej, wierzby białej i wierzby kruchej, 
  • 250 cm w przypadku daglezji, igliczni, jesionu wyniosłego, jodły pospolitej, kasztanowca zwyczajnego, klonu jaworu, klonu zwyczajnego, leszczyny tureckiej, modrzewia, olszy czarnej, perełkowca, sosny czarnej, sosny zwyczajnej i świerka pospolitego, 
  • 200 cm w przypadku brzozy brodawkowatej i omszonej, choiny, graba zwyczajnego, olszy szarej, orzecha, sosny wejmutki, topoli osiki, tulipanowca, wiązu górskiego, polnego i szypułkowego i wierzby pięciopręcikowej, 
  • 150 cm w przypadku gruszy, klonu polnego, magnolii drzewiastej, miłorzębu, sosny Banksa, sosny limby, wierzby iwy i żywotnika olbrzymiego, 
  • 100 cm w przypadku bzu czarnego, cyprysika, czeremchy zwyczajnej, czereśni, głogu, jabłoni, jarzęba pospolitego i szwedzkiego, leszczyny pospolitej i żywotnika zachodniego,
  • 50 cm w przypadku bzu koralowego, cisa pospolitego, jałowca pospolitego, kruszyny pospolitej, rokitnika zwyczajnego, szakłaka pospolitego i trzmieliny.
inwentaryzacja dendrologiczna

Kolejnym kryterium przy inwentaryzacji dendrologicznej w celu uznania drzewa za pomnik przyrody jest wyróżnienie się wśród innych drzew tego samego rodzaju lub gatunku w skali kraju, województwa lub gminy ze względu na:

  • obwód pnia,
  • wysokość,
  • szerokość korony,
  • wiek,
  • występowanie w skupiskach, w tym w alejach lub szpalerach,
  • pokrój,
  • inne cechy morfologiczne,
  • inne wyjątkowe walory przyrodnicze, naukowe, kulturowe, historyczne lub krajobrazowe. 

Z kolei w przypadku krzewów kryterium uznania za pomnik przyrody jest wyróżnianie się wśród innych krzewów tego samego rodzaju lub gatunku w skali kraju, województwa lub gminy, ze względu na wysokość, szerokość, wiek, występowanie w skupiskach, pokrój lub inne cechy morfologiczne, a także inne wyjątkowe walory przyrodnicze, naukowe, kulturowe, historyczne lub krajobrazowe.

Przykładowe realizacje